داروهای پُرمصرف گوارشی در ایران + عوارض و توصیه‌ها

با توجه به افزایش مصرف خودسرانه داروهای گوارشی و اهمیت توجه زود هنگام به علائم گوارشی باید از مصرف خودسرانه داروها و بدون تجویز پزشک خودداری شود.

امروزه به دلیل اینکه داروهای گوارشی به صورت خوراکی مصرف می شوند، باعث بروز عوارض و آسیب های احتمالی می شوند.

در ذیل به انواع مختلف داروهای گوارشی همراه با نحوه مصرف و بروز عوارض احتمالی اشاره شده است.

پمپ پروتئینسید محمد صادق غفوری عضو انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران با اشاره به مهارکننده های پمپ پروتئین(PPI) مانند امپرازول، پنتوپرازول و اس امپرازول، گفت: بازدارنده پمپ پروتون با کاهش میزان اسید ترشح شده توسط معده، علائم ریفلاکس معده را تسکین می کند و جهت درمان زخم معده نیز از این دارو استفاده می شود.

وی ادامه داد: جهت کاهش تاثیرات جانبی، کمترین میزان تاثیر بازدارنده پمپ پروتون برای کنترل علائم تجویز میشود و در صورت نتیجه بخش نبودن مصرف این داروها حتماً پزشک را در جریان بگذارید، زیرا ممکن است با افزایش مقدار دارو نتیجه مطلوب به دست آید.

عضو انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران با اشاره به اینکه آن دسته از داروهایی که با نام های تجاری مختلفی در داروخانه ها یافت می شود جزو داروهای ایمن است و عوارض جدی برای آنها گزارش نشده است، تاکید کرد: طبق اعلام سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف طولانی مدت این داروها تا 19 سال مجاز است و به منظور تاثیر بهتر این دارو  در کاهش بیماری آن را نیم ساعت قبل از غذا، مصرف کنید.

آنتاگونیست‌های گیرنده‌های H2غفوری با اشاره به داروی آنتاگونیست‌های گیرنده‌های H2 مانند رانیتیدین، فاموتیدین و سایمیتیدین، تصریح کرد: معروف ترین داروی این دسته رانیتیدین است که به تنهایی و یا در کنار مهارکننده های پمپ پروتئین برای درمان ترش کردن معده استفاده می شود. رانیتیدین نیز عارضه جانبی خاصی نداشته و ایمن است.

وی ادامه داد: داروی سایمیتیدین بعلت عوارض احتمالی و احساس گیجی در سالمندان کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان ریفلاکس معدهاین پزشک عمومی به سایر داروهای درمان ریفلاکس معده اشاره کرد و افزود: داروی هیدروکسید آلومینیوم از آنتی‌اسیدهای معروف است که اسیدهای معده را خنثی می کند و در درمان سوزش‌معده، سوء‌هاضمه و ترش‌کردن مورد استفاده قرار می گیرد. 

به گفته غفوری، هیدروکسید آلومینیوم به شکل قرص جویدنی و شربت در بازار موجود است.

وی با بیان اینکه 1 الی 2 ساعت بعد از مصرف آنتی‌اسیدها، از مصرف سایر داروها باید خودداری کرد، افزود: بهترین زمان اثر دارو، 1 ساعت قبل از غذا یا 2 ساعت بعد از غذا است همچنین هنگام خواب شب نیز مصرف آن توصیه می‌شود.

به گفته عضو انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران، شیشه حاوی سوسپانسیون را قبل از مصرف خوب تکان دهید و در زمان مصرف قرص آن را کاملا بجوید و در زمان مصرف این دارو به دلیل بروز یبوست، از مواد  فیبردار در غذا استفاده کنید.

 هیدروکسید منیزیوماین پزشک عمومی با بیان اینکه هیدروکسید منیزیوم (شیر‌منیزی) نیز جزو آنتی‌اسیدهایی است که باعث خنثی شدن اسید معده می‌شود، یادآورشد: این دارو نیز مانند هیدروکسید آلومینیوم است اما با این تفاوت که هیدروکسید منیزیوم، ملین است و در زمان مصرف باید با یک لیوان آب مصرف شود و مصرف بیش از حد این دارو به عنوان آنتی‌اسید، ممکن است باعث بروز اسهال در افراد شود.

آلومینیوم ام‌جی‌اسغفوری با اشاره به اینکه آلومینیوم ام‌جی‌اس نیز هم از آنتی اسیدهایی است که در درمان علامتی سوزش معده و سوء‌هاضمه مصرف می شود، تاکید کرد: این دارو از مخلوط داروی هیدروکسید آلومینیوم و هیدروکسید منیزیوم به علاوه سایمتیکون (ضدنفخ) تهیه شده است و آلومینیوم ام‌جی‌اس همانند 2 داروی قبل است اما از آنجا که ترکیبی از هر 2 داروی قبلی است، احتمال بروز اسهال یا یبوست با مصرف آن کمتر است.

بیسموت، همانند پانسمان عمل می کندوی با تاکید بر اینکه داروی بیسموت همانند یک پانسمان روی معده را می‌پوشاند و باعث خنثی کردن اسید معده می‌شود، تصریح کرد: این دارو جهت کاهش زخم معده، عفونت های گوارشی مصرف می شود و دارای علائم سیاهی زبان و یا مدفوع است.

به گفته عضو انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران، افراد مسن یا با نارسایی کلیوی از مصرف این دارو خودداری کنند و سایر افراد در زمان مصرف دارو و  بروز علایم گوارشی مانند تهوع و استفراغ به پزشک مراجعه کنند.

داروی دومپریدون، حالت تهوع را کاهش می دهداین پزشک عمومی بیان کرد: دومپریدون که با نامهای تجاری موتیلیوم یا موتیدون هم شناخته می‌شود، دارویی است ضد دوپامینرژیک که معمولاً یا برای درمان تهوع و استفراغ و یا برای تحرک و منظم کردن حرکت دستگاه گوارش (داروی پروکینتیک) استفاده می شود.

عضو انجمن گوارش و کبد ایران به عوارض مصرف این دارو اشاره کرد و افزود: در بعضی موارد اندک دومپریدون موجب سردرد، خشکی دهان، خارش، سوزش ادرار، تپش قلب و خواب آلودگی می شود به همین دلیل از مصرف خودسرانه آن خودداری کنید.

ملین دارویی که یبوست را کاهش می دهدغفوری با اشاره به اینکه ملین جهت کاهش یبوست تجویز می شود، اظهار داشت: یبوست‌های طولانی همراه با کاهش وزن، خونریزی و درد باید به طور جدی بررسی شود زیرا در بعضی بیماران، پزشک لزومی به تجویز دارو نمی‌بیند که در این صورت بیماران جهت کاهش این عارضه باید از غذاهای فیبردار، میوه جات، سبزیجات و روغن زیتون استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه ملین‌ها، مکانیسم‌های عمل متفاوتی دارند، بیان کرد: ملین ها از انواع مختلفی همچون بیزاکودیل، گلیسیرین، لاکتولوز و سوربیتول تشکیل شده است که باید در زمان مشخصی مصرف شود و استفاده زیاد آن نیز باعث تنبلی روده‌های بدن مانند سی لاکس می شود.

مبتلایان به آپاندیس از مصرف این دارو خودداری کنند
 این پزشک عمومی با بیان اینکه مصرف ملین در افراد به‌خصوص در کودکان باید تحت نظر پزشک باشد، گفت: این دارو در مواردی همچون مبتلایان به آپاندیس و در دراز مدت نباید مصرف شود و بعضی از این دارو ها به شکل قرص و بعضی دیگر مانند گلیسیرین به صورت شیاف در بازار هستند که در زمان مصرف شیاف، بیمار باید به مدت 15 دقیقه دراز بکشد.

عضو انجمن گوارش و کبد ایران، گفت: به دلیل اینکه پزشکان در درمان اسهال از درمان‌های غیردارویی استفاده می کنند امروزه جهت درمان کمتر از داروهای ضد اسهال (دیفنوکسیلات، دی سیکلومین) مصرف می شود.

دیفنوکسیلاتغفوری به عوارض داروی دیفنوکسیلات اشاره کرد و بیان کرد: مصرف دیفنوکسیلات باعث بروز عوارضی همچون تاری دید، مشکل در دفع ادرار، خشکی پوست و دهان یا تب در افراد می شود و مبتلایان به کولیت اولسراتیو باید از مصرف آن خودداری کنند.

وی با تاکید بر اینکه داروی دیفنوکسیلات نباید در کودکان کوچکتر از ۲ سال تجویز شود، تصریح کرد: مصرف این دارو در کودکان بزرگ تر نیز باید با دستور پزشک انجام شود و حتی زنان باردار و شیرده نیز با اطلاع متخصص آن را مصرف کنند.

دی سیکلومیناین پزشک عمومی با اشاره به اینکه مصرف داروی دی سیکلومین باید توسط متخصص تجویز شود، بیان کرد: داروی دی سیکلومین دارای عوارض جانبی کمتری نسبت به دیفنوکسیلات است در نتیجه، جهت جلوگیری از بروز آسیب و مشکلات گوارشی مصرف این دارو باید با تجویز متخصص گوارش و کبد انجام شود.