شرکت نکردن در آزمون خبرگان به منزله انصراف نیست/ فقهای شورای نگهبان مرجع تشخیص اجتهاد داوطلبان هستند

سخنگوی شورای نگهبان گفت: شرکت نکردن در آزمون خبرگان رهبری به منزله انصراف نیست.

نجات‌‌الله ابراهیمیان سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری که صبح دیروز در محل این شورا برگزار شد، با اشاره به مصوبات شورای نگهبان در یک ماه اخیر تصریح کرد: اصلاح قانون انتخابات کشور و قانون فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی از مهمترین مصوباتی بود که با توجه به ایرادات وارده به نتیجه نهایی نرسیده است.

ابراهیمیان افزود: در بررسی اصلاح قانون انتخابات کشور به چند ابهام برخورد کردیم که بعد از رفع آنها از سوی مجلس نظر نهایی شورا اعلام خواهد شد.

* امروز؛ آخرین مهلت شکایت ردصلاحیت شدگان

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه امروز آخرین مهلت شکایت داوطلبان داوطلبان رد صلاحیت شده دوره دهم مجلس شورای اسلامی است گفت: از فردا به مدت 7 روز هیئت‌های نظارت استان‌ها به همراه هیئت مرکزی نظارت به این امر اعتراض‌ها رسیدگی خواهند کرد.

ابراهیمیان ادامه داد: نظارت هیئت مرکزی هم شامل داوطلبان تأیید صلاحیت شده و هم رد صلاحیت شده خواهد بود تا بررسی‌ها دقیقتر انجام شود.

وی افزود: به موجب قانون، 5 نفر برای عضویت در هیئت مرکزی نظارت انتخاب شده‌اند که باید دارای سه شرط مسلم بودن، مطلع بودن و مورد اعتماد بودن باشند. در ضمن اعضای هیئت نظارت استان‌ها را نیز همین 5 عضو هیئت مرکزی انتخاب می‌کنند.

سخنگوی شورای نگهبان تصریح کرد: بخشی از اطلاعات داوطلبان از طریق استعلامات به عمل آمده از مراجع 4 گانه در پرونده‌هایشان درج شده و بخشی به موجب قانون حاصل تحقیقات انجام شده در محل خواهد بود.

وی افزود: شورای نگهبان طبق بررسی‌ها و ارزیابی‌های انجام شده از سوی هیئت‌های اجرایی و اطلاعاتی که بدست آمده بررسی‌های خود را انجام خواهد داد.

* 8 هزار داوطلب سابقه فعالیت سیاسی ندارند

سخنگوی شورای نگهبان افزود: طبق اعلام وزارت کشور در انتخابات امسال حدود 8 هزار داوطلب ثبت نام کردند که سابقه حضور در فعالیت‌های سیاسی را ندارند.

ابراهیمیان ادامه داد: به موجب قانون انتخابات و ماده واحده مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، تأیید صلاحیت شدگان هم باید در مرجع نظارتی موضوع اظهار نظر قرار بگیرند تا اگر احیانا به علت عجله و یا عدم دقت کوتاهی صورت گرفته باشد در بررسی‌های نهایی مشخص شود.

سخنگوی شورای نگهبان گفت: گاهی اوقات فردی سابقه محکومیت کیفری ندارد و صلاحیت آن در هیئت‌های اجرایی تأیید می‌شود، اما به علت برخی تخلفات اداری باید در مرجع نهایی نظارت مورد بررسی بیشتر قرار گیرد تا بتوان با قاطعیت تمام اظهار کرد که آیا این فرد با این محکومیت اداری می‌تواند مسئولیت بزرگ قانون‌گذاری را به عهده بگیرد یا خیر.

وی افزود: همه ما موظف به رعایت قانون هستیم لذا باید در بحث احراز و تأیید صلاحیت‌ها دقت بیشتری کنیم تا هیچ تردیدی باقی نماند. 

* تفاوت‌های بین صلاحیت نداشتن و احراز صلاحیت نشدن

ابراهیمیان با اشاره به اینکه بین صلاحیت نداشتن و احراز صلاحیت نشدن تفاوت‌هایی وجود دارد ادامه داد: در روند احراز صلاحیت نشدن، سیستم اجرایی موفق به شناسایی داوطلب نشده است. چرا که این فرد حضور فعالی در عرصه سیاسی نداشته، اما ممکن است در آینده با فعالیت بیشتر بتواند در این عرصه حضور پیدا کند.

ابراهیمیان ادامه داد: صلاحیت نداشتن به این معنی است که فرد شرایط حضور در انتخابات را چه الان و چه هرگز نخواهد داشت.

سخنگوی شورای نگهبان افزود: اگر تردید مشروعی در بررسی صلاحیت داوطلبان ایجاد شود، طبق قانون صلاحیت فرد محرز نخواهد شد. چرا که قرار است مسئولیت بزرگ قانون‌گذاری به این افراد سپرده شود. 

ابراهیمیان با بیان اینکه در انتخابات خبرگان شأن و احترام اشخاص بستگی به لباس و جایگاه آنها ندارد چرا که همه داوطلبان از علما و فضلا هستند، گفت: چنین افرادی چه به مجلس خبرگان وارد شوند و چه نشوند چیزی به آنها اضافه و یا کم نخواهد شد.

* شأن داوطلبان خبرگان نباید با تیترهای هیجانی مخدوش شود

وی با تاکید بر اینکه ما باید در این مسائل با متانت و وزانت برخورد کنیم، خاطرنشان کرد: شأن و جایگاه این افراد را نباید زیردست و پای تیترهای هیجانی رسانه‌ها مخدوش کرد.

سخنگوی شورای نگهبان ادامه داد: رسانه‌ها چه در بحث انتقاد از افراد و چه در حمایت از آنها نباید اصول و آداب را زیرپا بگذارند، با داوطلبان خبرگان نباید همانند دعواهای سیاسی معمولی و پیش پا افتاده برخورد کرد چرا که این بخش با دین و اعتقادات مردم ارتباط دارد.

ابراهیمیان در ادامه با اشاره به شیوه ارزیابی شرط علمی داوطلبان یا اجتهاد گفت: اجتهاد معنی ویژه و محدودی دارد اجتهاد در حد تجزی است این افراد باید برخی از مسائل را استنباط کنند و بتوانند در مورد رهبری واجد شرایط اظهار نظر کنند.

وی با انتقاد از برخی تیترهای رسانه‌ها همانند «کنکور مجتهدین» گفت: رسانه‌ها با بکارگیری چنین تیترهایی تصاویر درستی از این انتخابات و بررسی شرایط اجتهاد نمی‌دهند.

سخنگوی شورای نگهبان افزود: به موجب تبصره 1 ماده 3 قانون انتخابات مجلس خبرگان مرجع تشخیص شرایط اجتهاد فقهای شورای نگهبان هستند.

* ترتیبات احراز شرایط اجتهاد داوطلبان موضوع قانون نیست

وی افزود: ترتیباتی که برای احراز شرط اجتهاد داوطلبان درنظر گرفته شده موضوع قانون نیست و فقهای شورای نگهبان ممکن است در هر دوره‌ای شیوه‌ای جدید برای احراز این شرط پیش ‌بینی کنند و هر ابزاری که در نظر گرفته می‌شود به منظور اغنا و یقین فقهاست.

ابراهیمیان ادامه داد: برگزاری آزمون کتبی و مصاحبه ابزارهایی است که فقهای شورای نگهبان امسال برای احراز شرط اجتهاد داوطلبان در نظر گرفته‌اند.

وی ادامه داد: قبل از برگزاری آزمون اخیر طبق مصاحبه‌هایی که با صداوسیما و باشگاه خبرنگاران جوان داشته‌ام اعلام کردم که قانون مرجع نهایی تشخیص اجتهاد را برعهده فقها گذاشته است و این افراد در استفاده از ابزار آزاد هستند.

سخنگوی شورای نگهبان ادامه داد: قبل از برگزاری آزمون اطلاعیه‌ای صادر شد و طبق آن از همه داوطلبان انتخابات مجلس خبرگان به جز چند گروه دعوت بعمل آمد تا در آزمون علمی شرکت کنند.

ابراهیمیان ادامه داد: عدم شرکت در آزمون یاد شده به موجب قانون به معنای انصراف نیست چرا که این انصراف باید کتبا به وزارت کشور یا فرمانداری‌ها اعلام می‌شد لذا هیچ انصراف ضمنی مورد پذیرش نیست.

*ممکن است فقها حتی بدون اینکه کسی در آزمون شرکت کرده باشد، در مورد درجه اجتهاد یک نفر اطمینان حاصل کنند

وی در ادامه با اشاره به آزمون خبرگان رهبری گفت: کسانی که در آزمون شرکت نکردند، خصوصا افرادی که از اقتدار علمی که مورد تایید فقها است، برخوردار نیستند، تنها ابرازی که برای احراز اجتهاد لازم بود را از دست داده اند.

ابراهیمیان افزود: پرونده هر داوطلب باید بعد از پایان آزمون به صورت تک تک موضوع بررسی فقهای شورای نگهبان قرار بگیرد، ممکن است فقها بدون اینکه فردی در آزمون شرکت کرده باشد، براساس اختیاراتی که قانون به آنها داده است در مورد درجه اجتهاد یک نفر اطمینان حاصل کنند اما اگر این میزان اقتدار و توانایی علمی را نداشته باشد، عدم شرکت در آزمون باعث گرفته شدن تنها ابراز احزار علمی و اجتهاد از دست فقها می شود.

وی در این نشست همچنین ضمن محکومیت حکام سعودی در به شهادت رساندن آیت‌الله شیخ نمر گفت:‌ این عمل خلاف اخلاق و قواعد شناخته شده بین‌المللی است.

در ادامه سخنگوی شورای نگهبان به پاسخگویی به سوالات خبرنگاران پرداخت.

* فقهای شورای نگهبان اجازه تعیین روش برای احراز صلاحیت‎ها را دارند

ابراهیمیان در پاسخ به سوال خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان؛ مبنی بر اینکه پیش از این اعلام شد با نظر آیت‌الله مومن شخصی که در آزمون شرکت نکرده ممکن است صلاحیتش احراز شود،  نظر شورای نگهبان در این مورد چیست؟ گفت: آیت‌الله مومن برداشت خود را از قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری بیان کردند.

وی تصریح کرد: در جلسه اخیر شورای نگهبان برخی دیگر از فقها نیز این موضوع را اعلام کردند و این بدان معناست که همان اشخاصی که قانون به آنها اجازه احراز صلاحیت داوطلبان را داده است، می‌توانند روشی را مشخص کنند.

ابراهیمیان تاکید کرد: این بدان معناست که شاید فقهای شورای نگهبان در انتخابات دیگر ابزار متفاوت برای گزینش انتخاب کنند، البته هنوز ترتیب خاصی برای اشخاصی که در آزمون خبرگان رهبری شرکت نکرده‌اند، اتخاذ نشده و در صورت تصمیم‌گیری متعاقبا اعلام خواهد شد.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اطلاعیه این شورا مبنی بر تعیین شرایط داوطلبانی که باید در آزمون شرکت کنند، نیز خاطرنشان کرد: طبق این اطلاعیه که از طریق رسانه عمومی و از سایت شورای نگهبان منتشر شد، شرایط افرادی که در آزمون نباید شرکت کنند نیز گفته شده بود.

* احراز صلاحیت‌ها مانع نظارت استصوابی شورای نگهبان نیست

ابراهیمیان با بیان اینکه طبق تبصره 4 ماده 16 آیین نامه مجلس خبرگان رهبری احراز صلاحیت داوطلبان توسط فقهای شورای نگهبان مانع نظارت استصوابی و عام شورا نیست افزود: فقها در زمان ارزیابی شرایط در واقع به منزله هیئت‌های اجرایی در زمان انتخابات مجلس هستند و می‌توانند در تمامی مراحل نظارت خود را داشته باشند.

سخنگوی شورای نگهبان تصریح کرد: بنده به عنوان سخنگوی این هیئت نظارت صحبت می‌کنم و شورای نگهبان از لحاظ قانونی می‌تواند ناظر استصوابی در تمام انتخابات باشد.

* برخی داوطلبان انتخاب نشده‌ از بنیه‌های تأثیرگذار نظام‌اند

وی با اشاره به انتخاب نشدن برخی داوطلبان خبرگان رهبری نیز گفت: برخی علما شاید تأثیرشان بسیار بیشتر از افرادی باشد که در مجلس خبرگان رهبری و شورای اسلامی حضور پیدا می‌کنند. همچنین این اشخاص در تقویت بنیه‌های نظام و هدایت مردم تأثیرگذارتر از افرادی باشند که به این مجالس راه پیدا کرده‌اند.

ابراهیمیان در پاسخ به برخی انتقادات نسبت به چند صدا شدن و اظهارنظرهای متفاوت از سوی شورای نگهبان اظهار کرد: قسمتی از این انتقادات را وارد نمی‌دانم همانطور که از ابتدا بیان کردم ارزیابی داوطلبان براساس قانون برعهده فقهای شورای نگهبان است. 
 
سخنگوی شورای نگهبان ادامه داد: زمانی که آیت‌الله مؤمن اظهار کرده‌اند شخص آن مقدار شناخته شده باشد که نیاز به امتحان نداشته باشد براساس قانون صحیح است و شخصی که صلاحیتش خود به خود محرز بوده و آقایان به حصول درجه علمی وی بدون شرکت در آزمون مطمئنا دیگر نیازی به حضور در آزمون را ندارند.

وی با بیان اینکه اگر اطلاعیه صادر شده توسط شورای نگهبان را در کنار قانون قرار دهیم این تعارض ظاهری از میان می‌رود گفت: در مجموع تعارضی میان متن اطلاعیه و قانون وجود ندارد و اگر قرار بود دعوتنامه فردی برای هر داوطلب فرستاده شود شاید مسائلی مطرح می‌شد که حل و فصل آن در قانون تعبیه نشده است.

ابراهیمیان اذعان کرد: زمانی که شورای نگهبان به صورت عمومی و از طریق سایت این شورا و رسانه ملی اطلاعیه‌ای را اعلام می‌کند دیگر شائبه‌ها از میان می‌رود و اکنون هیچ تعارضی میان اظهارات بنده و ره‎پیک که اعلام کرده بود -به برخی داوطلبان برای حضور در آزمون پیامک ارسال شده است- وجود ندارد.

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه افزود: بنده اعلام کردم به منظور محکم کاری غیر از اطلاعیه پیامکی نیز به صورت احتیاطی برای داوطلبان فرستاده شود اگرچه همان اطلاعیه رسمی کافی بود.

وی تأکید کرد: همیشه می‌توان با تغییر در آیین و روش‌ها مشکلات را کمتر کرد. لذا ما هم باید به سوی کارآمدی و به روز کردن فرایند ثبت‌نام و احراز صلاحیت‌ها از دوره‌ای نسبت به دوره قبل افزوده و متفاوت باشیم.

* فقها اجازه حضور بانوان در آزمون خبرگان را داده‌اند

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به اینکه شورای نگهبان برخلاف اعتراض برخی به حضور بانوان در آزمون خبرگان مقام معظم رهبری موافقت کرده‌اند، گفت: برداشت بنده از رفتار فقها این است که زمانی آنها اجازه حضور بانوان را در آزمون داده‌اند، سایر شرایط احراز صلاحیت آنها نیز وجود دارد.

وی با اشاره به استفاده از انتخابات الکترونیکی در اسفندماه نیز بیان داشت: همکاری نزدیکی با وزارت کشور در این مورد داشته‌ایم، البته مسئله فرآیند انتخابات به صورت الکترونیکی دیر آغاز شد و ما از وزارت کشور خواستیم جدول زمانی را برای ما به منظور تشخیص امنیت و آموزش این دستگاه‌ها داشته باشیم.

ابراهیمیان ادامه داد: می‌خواهیم به سمتی پیش برویم که پیشرفتی نسبت به انتخابات گذشته داشته باشیم، در نتیجه در جلسه مشترک هفته گذشته وزیر کشور به ما زمان 10 روزه‌ای را اعلام کردند که در این مدت دستگاه‌های مورد تائید شورای نگهبان از لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را اعلام کنند.

* زمان تایید یا رد صلاحیت‌ها قابل افزایش نیست

سخنگوی شورای نگهبان تاکید کرد: مجلس شورای اسلامی نیز باید در تصریح موارد استفاده از انتخابات الکترونیک عجله بیشتری کند.

وی با بیان اینکه زمان تائید و یا رد صلاحیت‌ها قابل افزایش نیست، گفت: با هجوم ثبت‌نام کنندگان و این وقت محدود، این زمان افزایش نخواهد یافت و ممکن است برای احراز صلاحیت و یا رد آن از مدارک خود اشخاص و یا به مستندات دیگر اعتنا کرد.

ابراهیمیان تصریح کرد: ما از حضور 12 هزار نفر برای شرکت در انتخابات و انجام مشارکت عمومی بسیار خوشحالیم، اما از این جهت نیز نگران هستیم که بخشی از این افرادی که وارد پروسه انتخابات شدند، در گذشته هیچ مناصب سیاسی و اجتماعی نداشته‌اند.

سخنگوی شورای نگهبان با تاکید بر اینکه برای رد و یا تائید دوطلبان از سوی شورای نگهبان  و هیئت‌های اجرایی تنها به مدارک فرد اکتفا نکرده‌ایم، افزود: شاید بتوان با اکتساب مدارکی از معتمدین دیگر صلاحیت اشخاص را رد و یا احراز کرد.

وی در ادامه تصریح کرد: در هیئت‌های اجرایی ناظران شورای نگهبان حضور دارند و در نحوه تشخیص احراز صلاحیت داوطلبان نظارت می‌کنند.

ابراهیمیان تاکید کرد: البته هیئت‌های اجرایی مستقل بوده و کسی نمی‌تواند به آنها دستور دهد و اعضای این هیئت براساس رای‌گیری و وجدان نظر خود را اعلام می‌کنند.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه طبق ماده واحده مورد تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 78 و همچنین آئین‌نامه باید دلایل رد صلاحیت داوطلب به صورت شرح تفکیکی را اعلام شود، بیان داشت: اگرچه بیان برخی موضوعات به دلیل مسائل امنیتی و آبروی اشخاص وجود ندارد، اما قاعده کلی بر ابلاغ دلایل است.

* نوع ثبت‌نام‌ داوطلبان نبود فرهنگ منسجم سیاسی را نشان می‌دهد

وی اذعان کرد: در شورای نگهبان ناگزیریم تمام پرونده‌هایی که احراز صلاحیت شده و یا نشده را مورد بررسی قرار داده و نسبت به آن نظر دهیم، اما امیدواریم تعداد اشخاصی که احراز صلاحیت می‌شوند، بیشتر باشند.

ابراهیمیان با بیان اینکه از نوع ثبت‌نام داوطلبان و اخبار واصله متاسفانه به نبود فرهنگ منسجم سیاسی پی می‌بریم، گفت: یکسری عادت‌ها در کشور جا می‌افتد که برای ما ایجاد مشکل می‌کند، اینکه یک نفر یک شبه بخواهد و تصمیم بگیرد وارد فعالیت سیاسی شده، بدون داشتن هیچ تجربه‌ای در گذشته نشانه خوبی نیست.

سخنگوی شورای نگهبان اظهار کرد: زمانی که نتوانیم قانون را به خوبی اجرا کنیم، عواقب آن دامنگیر ما می‌شود.

وی در ادامه افزود: امسال اعلام شد علت حضور گسترده داوطلبان به دلیل تشویق یک جناح سیاسی بوده، حال اگر چند سال دیگر همه احزاب طرفداران خود را تشویق به شرکت و حضور در انتخابات به منظور داوطلبی کنند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

ابراهیمیان تاکید کرد: دولت‌ها با گرایش‌های سیاسی متفاوت باید فکری برای انتخاباتی منسجم انجام دهند، زیرا ما چاره‌ای نداریم و قانون را همین گونه که هست اجرا کنیم، مگر آنکه روش‌هایی مانند کشورهای دیگر تعبیه شود و جلوی ماجراجویی و ورود اندیشیده نشده را به عرصه انتخابات بگیرد.

* باید در مورد فعالیت احزاب هم فکری کرد

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه باید در مورد فعالیت احزاب هم فکری کرد، گفت: سابقه برخی شرکت‌کنندگان در انتخابات بسیار ناامیدکننده است و باید دید سیستم ما چه ایرادی دارد که این فرد داوطلب برای شرکت در انتخابات اقدام کرده، لذا باید در آینده قانون انتخابات به نحوی تصحیح شود تا شاهد اینگونه اتفاقات نباشیم.

ابراهیمیان در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران درباره انتشار خبری مبنی بر اعطای وام به داوطلبان تأیید صلاحیت شده برای انتخابات مجلس شورای اسلامی، از این مسئله ابراز بی‌اطلاعی کرد.

وی درباره درباره امکان آماده شدن شرایط جهت برگزاری انتخابات در 10 کلانشهر به صورت الکترونیک گفت: تلاش می‌کنیم در حد مقدورات‌مان در همان کلانشهرها این موضوع در دستور قرار گیرد اما اگر تا مهلت مقرر شرایط فراهم نشود، در این دوره اجرایی نخواهد شد چرا که فرصت کافی نداریم.

وی درباره نحوه اطمینان به معتمدان و اینکه نظر کارشناسی و نه نظر شخصی خود را در درباره داوطلبان اعلام می‌کنند، گفت: استناد به کارشناس و خبره یک امر عرفی است و در نظامات حقوقی هم با آنکه احتمال اشتباه در شهادت‌ها وجود دارد اما آن را از اعداد ادله خارج نمی‌کنند.