پایان مناقشه هسته ای ؛آغاز ترسیم «مثلث بهره وری از برجام»

توافق حاصل شده برجام، دستاوردی بزرگ است که مرهون هم‌گرایی و هم‌افزایی در سه سطح رهبری و سیاست‌گذاری، قوت و ظرافت در دیپلماسی و هوشیاری و شکیبایی مردمی است.

با ارائه گزارش و صدور بیانیه مدیر کل آژانس انرژی هسته‌ای و بیانیه مشترک وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا؛ اجرای برجام کلید خورد.

 این بیانیه‌ها در‌ پی اقدام‌های مرتبط هسته‌ای ایران صادر شد که این اقدام‌ها عبارتند از: کارهای مندرج در بند ١٥ پیوست پنجم برجام و تأیید آنها از سوی آژانس و هم‌زمان با انجام اقدامات مندرج در بندهای ١٦ و ١٧ پیوست مذکور توسط گروه ١+٥ و موارد مندرج در بند ١٨ همان پیوست از سوی سازمان ملل متحد طبق قطع‌نامه شورای امنیت. تا همین‌جا آنچه به‌عنوان توافق برجام حاصل شده، دستاوردی بزرگ است که مرهون هم‌گرایی و هم‌افزایی در سه سطح رهبری و سیاست‌گذاری، قوت و ظرافت در دیپلماسی و هوشیاری و شکیبایی مردمی است.

باوجوداین بهره‌مندی هرچه‌بهتر از برجام، لوازم و مسئولیت‌های خاص خود را نیاز دارد. با درنظر‌گرفتن این موارد و مسئولیت‌ها، اجرای برجام می‌تواند آغاز یک مرحله نوین از حضور بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در جایگاه یک قدرت منطقه‌ای باشد که ثبات و رشد اقتصادی را برای کشورمان به ارمغان آورد؛ مرحله‌ای که گذراندن موفقیت‌آمیز آن، واقع‌بینی درباره آثار برجام و فهم فرایند تأثیرهای تدریجی آن را ضروری می‌کند. بالاترین دستاورد اجرای برجام را می‌توان در مدیریت جدی یک بحران و نیز رفع تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران خلاصه کرد. 

عمده تحریم‌های که پس از روز اجرای برجام رفع شده و می‌شوند به سه حوزه بانکی، نفت و حمل‌ونقل هوایی و دریایی مربوط می‌شوند. رفع تحریم‌هایی که در نهایت با‌رصد‌کردن دقیق و پیگیری اجرائی‌شدن آنها، می‌توانند به رونق تولید داخلی و توسعه صادرات و به‌دنبال آن افزایش رشد اقتصادی منجر شوند؛ موضوعی که لازمه تحقق آن عزمی ملی برای ایجاد بستر مناسب حقوقی و اصلاح متناسب قوانین، بازبینی سیاست‌های حمایت‌کننده تولید با‌کیفیت و رقابتی، تسهیل صادرات مبتنی بر ارز واقعی و تشویق بازار به واردات فناوری‌ها یا تولیدهای با کیفیت بالاست.

 این روندها که می‌تواند به رشد اقتصادی کشور منجر شود، در صورت جذب سرمایه‌گذاری خارجی، امکان تحقق مؤثرتری پیدا می‌کنند. بدون‌ شک اجرای برجام و به‌ویژه رفع تحریم‌های بانکی و تسهیل فرایند حمل‌ونقل کالاها می‌تواند بستر مناسبی برای تولید، تقویت صادرات و نیز جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم کند، همچنان که اجرای برجام می‌تواند مقدمات اقتصادی و نیز سیاسی بهره‌مندی اقتصاد داخلی از ارتباط سازنده با اقتصاد بین‌الملل را فراهم آورد و روند مذاکرات مربوط به الحاق به سازمان تجارت جهانی را سرعت ببخشد. اما باید به این نکته توجه کرد که در نهایت، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در انتقال فناوری پیشرفته و رونق تولید در کشور منوط به تضمین امنیت است، امنیتی که امروزه فراتر از محدوده درون مرزها و در گستره منطقه خاورمیانه دانسته می‌شود.سرمایه‌گذاری تولیدی و سازنده همچنان که جذب شفافیت و امنیت و عقلانیت است، از فضای تنش و التهاب و هیجان‌زدگی گریزان است. خوشبختانه امنیت موجود در کشور ما می‌تواند شرایط مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی فراهم کند، البته این امنیت داخلی می‌تواند با رعایت شاخص‌هایی مانند ثبات و شفافیت قوانین، پذیرش تنوع و تکثر فرهنگی و سیاسی و ارتقای حقوق شهروندی، افزایش‌دهنده میزان هم‌گرایی، همدلی و انسجام ملی باشد.

درحال‌ حاضر، منطقه خاورمیانه مالامال از بحران و ظرفیت‌های متعدد تنش‌زایی است که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم می‌تواند بر کشور ما تأثیرگذار باشد. وجود تروریسم سازمان‌یافته، جنگ‌های داخلی، بی‌ثباتی و رقابت‌های غیرسازنده میان کشورهای همسایه (بوبژه اقدامات غیر سازنده عربستان سعودی)کمابیش می‌تواند وضعیت ما را تحت‌تأثیر قرار بدهد و بخشی بزرگ از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های پیشرفت و توسعه کشور را مصروف خویش کند.

سیاست حسن تعامل با کشورهای منطقه و یافتن راهکارهای هم‌افزایی و همکاری به‌جای تشدید اختلاف‌ها و رقابت‌های غیرسازنده، به اندیشیدن و سیاست‌گذاری هوشیارانه و اجرای دقیق سیاست‌ها نیاز دارد. «هوشیاری، شکیبایی و همدلی ملی»، «عقلانیت و تدبیر در سیاست‌گذاری و اصلاح و اجرای قوانین» و نیز «تلاش برای برقراری امنیت منطقه‌ای و حسن‌تعامل با کشورهای همسایه» سه‌ضلع مثلث بهره‌وری بیشینه از دستاوردهای برجام را تشکیل می‌دهند.