غبار طرح 30 ساله پاک شد/ عراق در انتظار سوت قطار ایران

با توجه به اهمیت صنعت ریلی در جهان، کشور ایران مانند یک چهار راهی است که با شمال ،جنوب ، شرق و غرب به آسانی ارتباط دارد و نقش مهمی در توسعه راه‌آهن‌های منطقه خاورمیانه ایفا می‌کند.

 شنبه (17 بهمن) هفته جاری بود که حجت السلام‌والمسلمین حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در مراسم آغاز عملیات اجرایی برقی شدن خط آهن "مشهد-تهران" از اتصال خطوط ریلی مشهد مقدس به کربلای معلی و توسعه ناوگان ریلی خبر داد و گفت: این مهم یکی از مهمترین اهداف دولت یازدهم است امیدوارم که این خواسته تا اربعین سال آینده تحقق یافته و زائران کربلای معلی با بهره گیری از قطار به زیارت مولای خود مشرف شوند.

بر این اساس بر کسی پوشیده نیست که راه‌آهن به عنوان شریان ارتباط مؤثر، جایگاه ویژه‌ای در رشد و توسعه اقتصادی تمامی کشورهای دنیا دارد. قابلیت توان حمل بار انبوه و جابجایی مسافر، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و ایمنی بسیار بالا، پیشگیری در آلودگی محیط زیست و... از اهمیت خاص این صنعت است که نقش اساسی حمل و نقل در رشد اقتصادی و توسعه پایدار را به خود اختصاص داده است.

از این رو یکی از اهرم‌های توسعه ملی، توجه به عوامل زیرساختی است که در رأس آنها شبکه سراسری حمل و نقل ریلی قرار دارد، در این زمینه بسیاری از کشورهای جهان، تحول بنیادی اقتصادی خود را مدیون این ابزار کارآمد هستند.

براساس سند چشم انداز 1404، ایران باید به کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه تبدیل شود و مبتنی بر نظام نامه تدوین شده در بخش حمل ونقل این سند، ایران باید «با اولویت دادن به حمل ونقل ریلی»ضمن برقراری تعادل و تناسب بین زیرساخت‌ها و ناوگان و تجهیزات ناوبری و تقاضا با افزایش بهره وری تا رسیدن به سطح عالی به سهم بیشتری از بازار حمل ونقل بین‌المللی دست پیدا کند.

با توجه به  نقش و اهمیت صنعت ریلی و  ایمن بودن این سیستم حمل و نقل در جهان، کشور ایران مانند یک چهار راهی است که با شمال ،جنوب ، شرق و غرب به آسانی ارتباط دارد و نقش مهمی در توسعه راه‌آهن‌های منطقه خاورمیانه ایفا می‌کند.

با نیم نگاهی به خطوط ریلی بین‌المللی کشورمان  نشان می‌دهد که راه‌آهن ایران از پنج نقطه عمده به کشورهای همسایه متصل است. مرز رازی در ترکیه، مرز جلفا در ارمنستان که البته درحال حاضر غیر فعال است، مرز اینچه‌برون که به تازگی افتتاح شد اما هنوز قطار مسافری برای این مسیر تعبیه نشده، این راه آهن می‌تواند راه را برای عزیمت ریلی به چین از طریق قزاقستان هموار سازد، راه آهن سرخس که از آغاز به کار آن 15 سال می‌گذرد و میرجاوه در سیستان و بلوچستان که ایران در آن به پاکستان وصل می‌شود، درحال حاضر تنها قطارهای مسافربری فعال در مرزهای خارجی ایران به تهران – آنکارا و تبریز –وان خلاصه می‌شود. 

ایران در نظر دارد تا در راستای توسعه‌ قطارهای بین‌المللی ضمن راه اندازی قطار تهران- تاشکند- آلماتی، ارتباط ریلی با کشورهای هند، پاکستان و عراق را نیز در آینده‌ای نزدیک برقرار کند، با توجه به طرح‌های گسترده ایران برای اتصال بین‌المللی خطوط ریلی فعال در کشور و همچنین طرح بزرگ راه‌آهن شرق به غرب می‌توان اتصال خطوط ریلی به عراق را یکی از اصلی‌ترین مسیرهایی دانست که امکان وصل شدن کشور به همسایگان بزرگ و مهم منطقه‌ای خود را به وجود می‌آورد، اما اتصال ریلی ایران و عراق در حالی مطرح می‌شود که طرح اولیه آن سال‌ها پیش از پیروزی انقلاب کلید خورده است و کماکان در ایستگاه بودجه متوقف است، 

برای برقراری این ارتباط، دو ‌مسیر جداگانه خرمشهر ـ شلمچه ـ بصره و همچنین مسیر اراک ـ کرمانشاه ـ خسروی در نظر گرفته شده است. اتصال این مسیرهای ریلی برای طرفین مزایای زیادی را به همراه خواهد داشت چرا که کشور عراق می‌تواند از طریق شبکه ریلی جمهوری اسلامی ایران افزون بر اتصال به کشورهای مشترک‌المنافع آسیای‌میانه، پاکستان و افغانستان از 7‌ بندر بزرگ جنوبی ایران نیز استفاده کند.

 به علاوه بنا بر پیش‌بینی کارشناسان، با اتصال این خطوط، مبادلات کالا بین دو‌کشور به 5/‌1 میلیون تن در سال خواهد رسید و رفت‌وآمد زائران ایرانی عتبات عالیات و زائران عراقی آستان قدس رضوی نیز آسان‌تر خواهد شد.، عملیات اجرایی خط آهن شلمچه ـ بصره از سال ‌85 با پیش‌بینی 130‌ میلیارد ریال اعتبار آغاز شد. قرار بود این خط آهن تا نیمه اول سال ‌87 به شبکه ریلی کشور متصل شود، اما عواملی همچون تملک اراضی در مسیر و پاکسازی زمین‌های آلوده به مین و مواد منفجره باقی مانده از جنگ تحمیلی، موجب به تاخیر افتادن اجرای این طرح شد به‌طوری که هنوز این راه‌آهن به‌طور رسمی بهره برداری نشده است.

عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در سفری که امسال به کشور عراق داشت در تشریح دستاوردهای این سفر با اشاره به بحث و تبادل نظر درباره اتصال ریلی ایران و عراق گفت:‌ در ارتباط با این موضوع در گذشته جلسات متعدد کارشناسی با هیئت عراقی در ایران برگزار شد و جزئیات نحوه اتصال ریل ایران به عراق و نحوه انجام کارهای مرزی و فنی آن مورد بررسی قرار گرفت.

وی گفته بود: تمام مشخصات و جزئیات مورد بررسی قرار گرفت و خوشبختانه پیشرفت‌های خوبی حاصل شد و امیدواریم سایر موارد باقی‌مانده توسط گروه‌های کارشناسی با سرعت به نتیجه برسد. برنامه زمانبندی اجرای پروژه را با عراقی‌ها به تفاهم رسیدیم که بخشی از کار توسط ایران و بخشی نیز توسط دولت عراق باید اجرا شود. اقدامات ما در این راستا ادامه دارد و تلاش می‌کنیم تا اربعین سال آینده این امکان فراهم شود. 

این موضوع امروز در حالی مطرح می شود که گروه‌های تروریستی در برهه اخیر و به ویژه پس از آغاز بحران و جنگ در سوریه، به تهدیدی واقعی برای کشورهای منطقه تبدیل شده‌اند؛ در این میان کشوری که امروز با این پدیده مواجه هست عراق است که چندین سال با آن دست و پنجه نرم می‌کند، گروه تروریستی رادیکال داعش در بخش‌هایی از این کشور مسلط شده و آرامش و امنیت را از مردم  این کشور سلب کرده و این ناامنی دغدغه و نگرانی را برای بسیاری از زائران ایرانی ایجاد می‌کند.

در ایام محرم که عاشقان و شیفتگان اباعبدالله الحسین خود را برای زیارت آماده می‌‌‌کنند، توجه به نوع حمل و نقل زائران این مسیر، یکی از اولویت مهم وزارت راه و شهرسازی است، نگرانی از منتفی شدن سفرهای زیارتی به عراق به دنبال ناامنی موجود  از مهم‌ترین پرسش‌هایی است که برای بسیاری از خانواده‌هایی که به قصد زیارت بار سفر را بسته‌اند، به وجود می‌آید.

آنچه که در بیانات دولتمردان یازدهم مشهود است اراده و عزم جدی برای اجرایی کردن این شبکه بین‌المللی ریلی است حال باید منتظر ماند و دید که تصمیم دولت تدبیر و امید برای طرح گسترش شبکه ریلی مشهد تا کربلا که قدمتی بیش از 30 سال دارد به ثمر می‌رسد یا خیر؟