هواپیمای عمود پرواز-3 F-35

می توان گفت که جدیدترین هواپیمای نظامی آمریکا، جنگنده مشترک عمود پرواز F-35 JSF است که هم اکنون در مراحل در طراحی و ساخت بوسیله شرکت لاکهید مارتین می باشد.  این جنگنده طی یک برنامه مشترک توسط شرکت های نورث روپ گرومن، BAE سیستمز، پرات اند ویتنی و رولزرویس ساخته می شود.

 جنگنده JSF، جنگنده ایست چندماموریته که برای عملیات هوا به زمین بهینه سازی شده و ماموریت هوا به هوا، اصولاً ماموریت ثانویه آن به شمار می آید. اگر به تصاویر این هواپیما دقت کنید، می بینید که این هواپیما تا حدود زیادی به جنگندهF/A-22 Raptor شباهت دارد و طرح کلی آن مشابه این هواپیما بوده و هم چنین تا حدود زیادی نیز از فناوری های مشترکی بهره می جویند. این هواپیما، در پاسخ به نیاز به هواپیمایی که قابلیت پرواز عمودی را داشته باشد، در مرحله طراحی قرار گرفت، چرا که هواپیمایی که بتواند عمودی از زمین برخیزد، دارای فرسایش قطعات پایین تر و مهمتر از آن طول باند کمتر می باشد که آن را به وسیله ی بهینه ای برای برخاست از روی ناوهای هواپیمابر و همچنین فرود بر روی آنها تبدیل می کند. برای انجام این مهم، این هواپیمای پیشرفته تک موتوره، از سیستم وکتورد تراست یا کشش منحرف شده بهره می جوید، یعنی ابتداً همانند موتورهای توربوپراپ نیروی موتور ابتدا به یک جعبه دنده برای کاهش دور انتقال یافته سپس به یک فن یا پنکه عمود بر سطح زمین منتقل می شود. این پنکه نیروی مورد نیاز هواپیما را برای برخاستن تا یک ارتفاع مطمئن تامین کرده و پس از آن، به تدریج قدرت موتور بیشتر به سمت خروجی موتور متوجه شده و از قدرت لیفت فن کاسته می شود و هواپیما به جلو رانده می شود. در سیستم قدرت این هواپیما، برای برخاست، ابتدا دریچه ای زیر و بالای کابین خلبان باز شده و از آن جا لیفت فن هوا را با سرعت زیاد از بالا به سمت پایین پمپاژ می کند. همزمان با این کار، خروجی انتهایی موتور نیز به سمت پایین برگشته و نیروی تراست رو به پایین تولید می کند. این دو محل تولید نیرو، بالانس هواپیما یا تعادل آن را نیز بر قرار می سازند.

این هواپیما، بسته به موتوری که روی آن نصب می گردد، دارای بردی برابر 1200 هزار کیلومتر و حداکثر سرعتی معادل یک و هشت دهم ماخ خواهد بود. این هواپیما، قادر است با بیشینه وزنی حدود 22 تن عملیات برخاست یا تیک آف را انجام دهد. البته در گونه دریایی یا ناونشین این هواپیما، که مدل B یا C می تواند باشد، تغییراتی برای توانایی لندینگ یا نشست بر روی ناو از جمله بزرگتر کردن بالها و افزایش سطح فلپ ها و همچنین تغییراتی نیز در موتور آن حاصل می گردد. این هواپیما، برای حمل تسلیحات خود از دو محفظه داخلی و چهار پایلون خارجی استفاده می کند. هر یک از محفظه ها، قابلیت حمل دو موشک یا بمب یا هر سلاح دیگر را دارند و مقرهای خارجی نیز به همین ترتیب می توانند لود شوند. تقریباً در تمامی مدلهای این هواپیما، تسلیحات یکسانی به کار رفته و تغییرات تنها در قسمت راداری و سیستم های پیچیده برخاست و نشست صورت می پذیرد. از این جنگنده، تعداد بسیار فراوانی، یعنی حدود 3000 فروند سفارش داده شده که حدود 1700 فروند آن برای نیروی هوایی و بقیه برای نیروهای دریایی و ناوگان های آنان خواهد بود. با تمام اوصاف، انتظار می رود که این هواپیما در سال 2008 وارد خدمت شود، یعنی همان سالی که پرنده رویایی اف-14 تامکت بازنشسته و برای همیشه به موزه های هوایی سپرده خواهد شد.

 مدلها:

جنگنده F-35 قرار است در سه مدل ساخته گردد:
مدل A که برای نیروی هوایی در نظر گرفته شده و جنگنده ای باقابلیت پروازی عادیست و قرار است جایگزین F-16 (فالکن) و A-10 شود.
مدل B که برای سپاه تفنگداران دریایی(USMC) طراحی شده و دارای برد زیاد و قابلیت نشست و برخواست کوتاه است و برای جایگزینی هارییر در نظر گرفته شده است.
مدل C که برای نیروی دریایی (USN) و نیروهای انگلیسی در نظر گرفته شده که دارایی قابلیت ناو نشینی و نشست و برخواست کوتاه است.

جنگنده F35 ملقب با صاعقه 2  یک جنگنده همه کاره :

جنگنده F35 ملقب با صاعقه 2  یک جنگنده همه کاره از طرحی مشترک توسط دو شرکت بزرگ هواپیما سازی آمریکا به منظور ضربه زدن سریع به دشمن طراحی و در نهایت توسط شرکت Pratt & Whitney ساخته  می شود . این هواپیما بعد از پرواز اولیه نامزد گردید که در سالهای آینده 70 تا 90 درصد قدرت نیروی هوایی و دریای امریکا را در اختیار بگیرد . کل طرح ریزی اولیه این هواپیما برداشتی متفاوت از جنگنده F22 می باشد . تمامی مدلها مجهز به دوربین مادون قرمز ، سیستم کنترل کننده موشکهای هوابه هوا و هوابه زمین ، سیستم حمل بمب های فوق پیشرفته لیزری هدایت شونده و دستگاه فوق پیشرفته جنگ الکترونیک و سیستم لود مهمات می باشند . البته ذکر شده که قابلیت نصب و حمل جنگ افزارهای فوق پیشرفته را دارا می باشد که از ذکر نام آنها خودداری شده است .
تنها اشکالی که کارشناسان از این هواپیما گرفته اند این بود که هر مدل صرفا برای منظوری خاص طراحی گردیده که در پاسخ می توان گفت با توجه به تنوع مشخصات هر مدل امکان بکارگیری همه موارد در یک مدل تقریبا غیر ممکن است . لازم به ذکر است اولین پرواز این هواپیما بصورت آزمایشی در تاریخ 24 اکتبر سال 2000 می باشد و تا بحال فقط  پرواز مدلهای آزمایشی با نامهای X35 انجام پذیرفته است و پیش بینی شده اولین پرواز رسمی آن البته فقط مدل A تا پایان سال 2006 انجام گیرد .

مدل A :
این مدل به سفارش نیروی هوایی امریکا ساخته شده است  نیروی هوایی امریکا بعد از بررسی های  متعدد برروی جنگنده f22  طرحی را ارائه نمود که در آن علاوه بر اینکه مشکلات و معایب f22 رفع گردیده بود قابلیتهای جدیدی در آن در نظر گرفته شده  بود این طرح اولیه توسط دو شرکت که ذکر شده بررسی و بعد از تغییراتی به وزارت دفاع امریکا عودت داده شد که پس از تصویب کار ساخت شروع گردید . در این مدل با تغییراتی که در بدنه آن داده شده مشکلات جنگهای هوابه هوا درهواپیماهای F15 و F22 کاملا رفع گردیده است و بطور کلی این هواپیما مدل ارتقاء یافته F16 می باشد .
این مدل از سوی وزارت دفاع امریکا بعنوان تنها مدل قابل صادر انتخاب گردید و مقرر شد با حذف یکسری از دستگاههای ناوبری اصلی در دو درجه 2 و 3  با قیمت پایه 45 میلیون دلار صادر گردد . بعد از اعلام این خبر کشورهای ایتالیا – هلند – اسرائیل – استرالیا – کانادا – دانمارک – ترکیه – نروژ و سنگاپور سفارشات خود را برای خرید مدل درجه 2 این هواپیما ارائه کردند که دولت امریکا با درخواست کشورهای ایتالیا و هلند موافق نکرد و به آنها مدل درجه 3 را پیشنهاد کرد البته لازم می دانم که ذکر کنم منظور از درجه 2 یا 3 ضعف یا عدم کیفیت نمی باشد بلکه صرفا بخاطر نوع دستگاه های حذف شده از روی آنها می باشد. پیش بینی می شود تحویل آن به بعد از سال 2008 می باشد .

مدل B :
هواپیمایی با قابلیت  پرواز در ارتفاع کم با سرعت بسیار بالا می باشد و در حالت افقی هم امکان پرواز و نشستن در باندهایی با طول کم را نیز دارا می باشد . مهمترین ویژگی این مدل فوق العاده عمود پرواز بودن آن است بطوری که عنوان شده جایگزین کاملی برای هواپیمای قدیمی هریر AV-8B و هواپیمای هریر 2 می باشد و پیش بینی می شود در آینده ای نزدیک با توجه به روابط خوب امریکا با انگلستان در اختیار این کشور نیز قرارگیرد . F35B دارای موتور توربوفنی بسیار قوی با قابلیت نشستن و برخاستن در زمینهای ناهموار می باشد که انتقال دادن ستون اصلی این هواپیما به عقب آن این قابلیت را ایجاد نموده و همچنین از دیگر تغییراتی که در آن داده شده انتقال سیستم ناوبری آن به عقب هواپیما اشاره کرد . از دیگر قابلیت های این مدل می توان به جانمایی تانرکهای سوخت آن را در کنار موتوربالابرنده اشاره کنیم  که دسترسی به آن را نسبت به مدلهای دیگر آسان تر نموده است . قدرت اصلی این هواپیما توسط همان موتورتوربو فن و به شکل منحصر به فردی  تامین می گردد بطوری که با تعبیه یک لوله خرطوی شکل این امکان را فراهم آورده تا در هنگام بلند شدن به صورت عمودی همزمان بصورت افقی حرکت کرده و بلافاصله به خود حالت جنگی بگیرد که این قابلیتی بود که مدتهاست نیروی دریایی امریکا جهت استفاده در ناوهای جنگلی خود به آن نیاز داشت . متاسفانه این مدل از F35 مشکلاتی از جمله پرداخت هزینه های گزاف برای نگهداری و هر پرواز و سنگینی وزن دارد  که البته این بخاطر استفاده از سیستمهای بسیار پیشرفته می باشد که همین امر باعث سنگین شدن و هزینه نگهداری بالا آن شده است  که این  یکی از معایب اصلی آن می باشد . مهندسین در تلاشند تا سیستمی را طراحی کنند که علاوه برکاهش هزینه های گزاف نگهداری اندازه این مدل تغییر و درنتیجه وزن آنرا کاهش دهند .

مدل C :
می توان به جرات گفت که تمام مشخصاتی که باید یک جنگنده کامل داشته باشد این هواپیما داراست جنگنده ای فوق العاده چه از لحاظ طراحی چه از لحاظ حمل تجهیزات . این هواپیما که برای خدمت در نیروی دریایی امریکا ( البته نه بطور صرف ) طراحی و ساخته شده است از بین مدلهای ساخته شده f35  تنها این مدل به غلطک حمال مجهز گردید . مدل C مدل را می توان مدل ارتقاء یافته جنگنده F18-EF دانست . یکی از قابلیت های مهم این هواپیما شرکت در تک های انفجاری شبانه می باشد که می تواند با حداقل امکان ردگیری توسط راداهای دشمن نفوذ کرده هدف را منهدم و بازگردد . مدل C را می توان مدل ارتقاء یافته ای درنظر گرفته که بسیاری از معایب جنگنده های قبل از آن در آن  برطرف شده که از جمله می توان به 35 درصد افزایش بال اشاره کرد که سبب شده که سوخت بیشتری حمل کرده و درحالی که هواپیما مسلح و سنگین است با سرعت بالا در ارتفاع کم حرکت کند . استفاده از تیغه دماغه بزرگتر و سکان و سطح پروازی بهتر ، قابلیت تا شدن بالها ، اصلاح کردن سیستم کنترل و نیرومند کردن ارابه فرود نسبت به مدلهای دیگرF35 را می توان نام برد . در این مدل دستگاه پیشرفته کنترل موشک در جنگهای هوابه هوا بکار رفته است از دیگر قابلیتهای این هواپیمای منحصر به فرد می توان  سیستم فرود خودکار و  طراحی و نصب سیستم فوق پیشرفته اژدرانداز اشاره کرد این سیستم به صورتی طراحی گردیده که خلبان قادر به کنترل اژدر شلیک شده خود می باشد.

ویژگیها:

یکی از خصوصیات جنگنده F-35 کم پیدایی آن از لحاظ راداری است(به جز در مدل B به دلیل نیاز کمتر به این ویژگی در این مدل). یکی از اصول کم پیدایی به کار رفته در این جنگنده استفاده از بدنه ی تقریبا یک پارچه است، بدین معنی که ساختار بال با بدنه یکپارچه است و به داخل بدنه فرو می رود(برخلاف جنگنده های کنونی). همچنین در بدنه ی F-35  به میزان قابل توجهی از مواد مرکب ( کامپوزیت) به کار رفته است.
در F-35، پسگرایی بال و دم نسبت به لبه ی جلویی 35 درجه و نسبت به لبه ی عقبی 15 درجه است. سکانهای عمودی ثابت هواپیما دارای پسگرایی تا 35 درجه و انحراف تا 25 درجه هستند. بدین ترتیب بعد از مدتها یک جنگنده مدرن بر سلطه  بیش از 50 ساله ی بالهای پسگرا خاتمه داد.
این جنگنده از موتور F.119 ساخت شرکت پرات اندویتنی استفده می کند. نکته  جالب در مورد این موتورها این است که  با وجود فناوری  پیشرفته  و کارآمد آن، قیمت  پایینتری نسبت  به  موتورهای  دیگر دارد و نگهداری آن نیز راحتر است. هرکدام  از موتورها نیروی  پیشرانی  به  اندازه 15420 کیلوگرم تولید می کند که با استفاده  از پس سوز (afterburner) این  نیرو به  22675 کیلوگرم می رسد.
ساخت  رادار F-35 را بخش سیستمهای  الکتریکی  شرکت  نورثروپ گرومن  عهده دار است  و برای  این  کار شرکت گرومن  دست  به  گسترش  رادار APG-77 زده است  و با مدرن  کردن  آن  امیدوار است  که هوشمندترین  رادار حال  حاضر جهان راطراحی  کند؛ البته هیچگاه از تواناییهای کامل این رادار در انواع صادراتی استفاده نخواهد شد. شایان ذکر است که تعداد آنتنهای رادار از 62 برای رپتور به 21 برای F-35 کاهش یافته است.
 گفته میشود F-35 ( همانند رپتور) به تجیزات داخلی الکترونیک یکپارچه مجهز است و برای کاهش هزینه ها در تمام جنگنده ها از تجیزات استاندارد استفاده خواهد شد. همچنین این جنگنده به همراه رادار خود از سامانه ی SA برای هرچه راحت تر کردن کنترل رادار بهره می برد که این سامانه وضعیت آسمان نبرد، دستورات و اجازه شلیک موشکها و اسکن زمینی و... را صادر و گزارش می نماید. از دیگر سامانه ها میتوان به سامانه ی جلونگر فروسرخ که به منظور پرواز در ارتفاع پایین و آشکار سازی عوارض زمینی و پدافندهای دشمن استفاده می شود، نام برد.
اما از لحاظ حمل تسلیحات F-35 دارای یک محفظه جنگ افزاری در زیر بدنه است که برای کم پیدایی راداری در آن محل تعبیه شده و در صورت عدم لزوم کم پیدایی راداری می تواند از آویزگاه های زیر بال نیز بهره ببرد.
F-35 در بعد کوتاه برد از موشکهای رایج ساید وایندر (احتمالا در دو مدل X و M )استفاده خواهد کرد و در بعد میانبرد از آمرام استفاده می کند(احتمالا از مدل C که از یک جستجو گر چند طیفی برای ردگیری موشکهای کروز کم پیدا بهره می برد).
اما تسلیحات اصلی جنگنده (با توجه به اینکه وظیفه ی اصلی این جنگنده ایفای نقش هجومی و ضربتیست) انواع -55/78/87  CBUاست (این بمبها بمبهای هوا-انفجاری هستند و قبل از رسیدن به زمین منفجر می شوند و تاثیر هولناکی بر روی وسایل زرهی و به خصوص نفرات پیاده دارند و به قدری وحشتناک هستند که از آنها برای پاکسازی میادین مین استفاده می شود). از دیگر تسلیحات قابل حمل توسط  F-35 بمبهای هدایت دقیق (GBU) و درنهایت یکی از هولناکترین بمب ها یعنی بمبهای سری JADAM (مانند سری GBU) است. این بمبهای ترکش شونده برای مقاصد تهاجمی مستقیم استفاده می شوند و درنهایت بمبهای DAACM که برای تهاجم علیه فرودگاه ها کاربرد دارند. همچنین انواع موشکهای هوا به زمین به اضافه یک توپ 27 میلیمتری ماوزر در نمونه های عادی و توپهای غلافدار درنمونه های عمود پرواز را باید به این لیست افزود.
انتظار می رود مدلهای A جنگنده F-35 در سال  2011 میلادی با قیمت 40 میلیون  دلار به بازار تسلیحات عرضه شود و مدلهای B و  C نیز در سال 2012 وارد خدمت شوند.

مقایسه  F-35 با F-22:

بسیاری معتقدند این دو جنگنده از بسیاری جهات، از جمله در ورودیهای هوای کناری، دماغه و بال ذوزنقه ای و سکان عمودی دم مشابه هستند؛ ولی از نظر کلی با وجودی که رادار  F-35برداشتی با ماهیتی نا معلوم از رادار رپتور است، تنها 40 تا 50 درصد توانایی آن را داراست و از نظر پنهانکاری اگر رپتور را یک توپ بیسبال در نظر بگیریم F-35 حکم توپ فوتبال را دارد و بازتاب راداریش بیشتر است.
در مدیریت جنگهای نوین قرار است هر F-35 بتواند نقش 2 جنگنده ی F/A18 را به خوبی ایفا کند، در حالی که حداقل دو فروند F-35 برای ایفای نقش یک رپتور مورد نیاز است.
مدل تونل باد جنگنده F-35 در مرکز مهندسی طراحی ارنولد
بر پایه ی تست هایی که در تونل باد انجام گرفت ، لاکهید مارتین با مقداری بزرگتر کردن طرح X-35 ، وارد پروژه ی F-35 شد.در این راستا تثبیت کننده افقی جنگنده جهت حفظ کنترل 2 اینچ جابجا شد و به سمت عقب هواپیما نزدیکتر شد.قسمت فوقانی بدنه یک اینچ در امتداد خط میانی جنگنده ، بالاتر آمد.تصمیمی نیز جهت بزرگتر کردن اندازه ی قسمت های حمل سلاح مدل F-35B گرفته شد تا وجه اشتراکی با دو نوع دیگر داشته باشد.سرانجام ساخت قسمت های مختلف بدنه ی F-35 در نوامبر 2003 آغاز شد.

مشخصات جنگنده F-35:

نوع کاربری: استریک فایتر
 شرکت سازنده: لاکهید مارتین
 خدمه: 1 نفر
 آخرین قیمت: بین 28 تا 35 میلیون دلار
 نیروی محرکه: یک عدد   Pratt & Whitney F119-PW-100 استفاده شده در اف-22 رپتور
 طول: 13.5 متر
 عرض: 10.8 متر
 وزن خالی: 10200 کیلو گرم
 حداکثر وزن: 22600 کیلو گرم
  حداکثر سرعت: احتمالا 1.8 ماخ
 برد: در نمونه ازمایشی 1200 کیلومتر
توضیح: مشخصات فوق مربوط به مدل ازمایشی F-35 با نام X-35 Joint Strike Fighter می باشد.

آمریکا قصد خرید 2,443 فروند از این جنگنده را به ارزش 323 میلیارد دلار دارد که این موضوع ، طرح را به گران قیمت ترین برنامه ی دفاعی ایالات متحده و دنیا ، تبدیل کرده است.آمارهای مالی سال 2010 نیروی هوایی ایالات متحده نشان از آن داشت که مخارج فرعی این پروژه از 89 میلیون دلار به 200 میلیون دلار تا مرحله تولید F-35 ، افزایش یافته است.در نهایت هزینه ی تخمینی خرید 2,443 فروند F-35 به حدود 382 میلیارد دلار افزایش یافت و هر هواپیما به طور میانگین 156 میلیون دلار قیمت گذاری شد.افزایش هزینه های این طرح ، ایالات متحده را واداشت تا در تعداد تولیدی این جنگنده تردید داشته باشد.در ژانویه سال 2011 ، F-35B بخاطر بروز برخی مشکلات در تولید به مدت دو سال تحت بازنگری خواهد بود.در فوریه همین سال پنتاگون مبلغی به ارزش 207.6 میلیون دلار برای آماده کردن کردن هر جنگنده در FY2012 پیش بینی کرد که در صورت انجام تحقیقات ، تولید ، آزمایش و ارزیابی به 304.15 میلون دلار برای هر جنگنده تمام خواهد شد.

منبع:میلیتاری پارسی