علل گمراهی معاویه از نگاه امام علی (ع)

امام علی (ع)در سال 38 هجری قمری و پس از جنگ نهروان به معاویه نامه نوشت و علت گمراهی او را شرح داد.

امام علی (ع)در نامه 65 کتاب شریف نهج البلاغه خطاب به معاویه می فرماید: وقت آن رسیده که دیده بصیرت بگشایى و از آنچه عیان است ، منتفع شوى . اما تو به همان راهى که گذشتگانت مى  رفتند ، قدم نهادى و دعویهاى باطل کردى . مشتى دروغ ساخته اى و در اذهان عوام انداخته اى . مقامى به خود بستى که از شأن تو بس برتر است و چیزى را که براى دیگران اندوخته شده بود ، بربودى .

امام در ادامه می فرماید: به جهت فرار از حق ، بیعتى را که از گوشت و خونت بر تو لازمتر است ، انکار کردى و آنچه را که هنوز گوش تو از آن پر و سینه ات از آن انباشته است ، ناشنیده انگاشتى .بعد از حق ، جز گمراهى آشکار چه تواند بود و بعد از صراحت ، جز آمیختن حق به باطل چه توان یافت . پس حذر کن از شبهه و از آمیختن آن به حق و باطل بپرهیز که زمان درازى است که فتنه پرده هاى خود آویخته و ظلمت آن دیدگان را کور ساخته است . 

 

امام علی (ع) در بخشی دیگری از نامه خود به ارسال نامه معاویه به خود می پردازد و می فرماید: نامه اى از تو به من رسید ، سراسر سخن پردازى و مبهم و مغشوش ، در آشتى جویى ، سست و ناتوان . افسانه هایى که در بافتن آن نه دانشى به کار رفته و نه خردى . همانند کسى شده اى که روى ریگ روان راه مى سپرد یا در بیابانى تاریک ، بى آنکه راه را بشناسد ، گام بر مى دارد . مى خواهى به جایى فرا روى که براى تو دست نایافتنى است و به راهى روى که نشانه هایش ناپیداست . عقابان بلند پرواز به اوج آن نتوانند رسید که در بلندى همبر عیوق است . 

 

امام در انتها هشداری به معاویه می دهد و می فرماید:پناه مى برم به خدا ، که پس از من بست و گشاد کارهاى مسلمانان را تو بر دست گیرى . یا تو را منصبى دهم که با یکى از آنها عقدى توانى بست یا پیمانى توانى نهاد .پس هم اکنون ، در پى چاره کار خویش باش که اگر تقصیر و کوتاهى کنى ، بندگان خدا به سوى تو بسیج شوند و درهاى چاره به رویت بسته گردد ، و آنچه امروز از تو مى پذیرند ، دیگر نخواهند پذیرفت .